Vanilemur ile Harika Şeflerin
Vanilyasını Keşfedin

Vanilya Kültürü

Başlangıçta vanilya Orta Amerika'ya özgüdür ve vanilya çiçeğini dölleyebilen tek böcek olduğunu kanıtlayan Meksika'nın endemik bir türü olan Melipon arısıdır. Ancak gübrelemeyi sağlayan böcek, vanilya yetiştiriciliğinin yaygınlaştığı ülkelere "ithal edilmemiştir". Bu nedenle tozlaşma her zaman bir çöpçatan kullanılarak çiçek çiçek elle yapılmalıdır. Vanilla planifolia çeşidinin vanilya bitkisinin büyümesi için ılık ve nemli bir iklimin yanı sıra asılı bir desteğe ve biraz gölgelendirmeye ihtiyacı vardır. Makalede keşfedeceğiniz vanilya yetiştiriciliği için üç ekim sistemini ele alıyoruz.

1. Gastronomi

• Tatlı ve İçecekler: Vanilya, birçok tatlıda, dondurmada ve içeceklerde (örneğin, kahve ve sıcak çikolata) yaygın olarak kullanılır. Kültürel gelenekler, vanilyanın nasıl kullanıldığını şekillendirir.
• Uluslararası Mutfaklar: Vanilya, dünya mutfaklarında farklı şekillerde kullanılır ve her kültürde kendine özgü tarifler oluşturur.

2. Sanat ve Edebiyat

• Kokular ve Duygular: Vanilya, hem aroması hem de tatlılığı nedeniyle birçok edebi eser ve sanat dalında yer alır. Romantik ve nostaljik duyguları simgeler.
• Parfüm Endüstrisi: Vanilya, parfümlerde yaygın olarak kullanılır ve zarafet ile sıcaklığı temsil eder.

3. Sürdürülebilirlik ve Organik Tarım

• Çevresel Bilinç: Son yıllarda, organik ve sürdürülebilir tarım yöntemlerine olan ilgi artmıştır. Bu, vanilya üretiminde çevresel sürdürülebilirliği teşvik eder.

Vanilya, sadece bir baharat değil, aynı zamanda kültürel ve ekonomik bağlamda derin bir anlama sahip bir üründür. Her aşaması, birçok topluluğun kültürünü ve yaşam tarzını yansıtır.

Vanilya Nerede Yetişir?

Vanilya üreten bitkilere “vanilya” adı verilmektedir. Bunlar Vanilya cinsine ait Mezoamerikan kökenli tırmanıcı bitkilerdir. Vanilya üretiminde kullanılan ana orkide türü olan vanilya planifolia çeşidinin yer aldığı vanilya bitkisi , tropik ve ekvator ikliminde yetişir. Bu nedenle yüksek sıcaklıklar gelişmesine katkıda bulunur. 

Vanilya ağacı, Orta Amerika'ya özgü, 15 m uzunluğa ulaşabilen, yaklaşık 10 ila 12 yıl yaşayan, genellikle sıcak ve nemli bir iklimde yaşayan tırmanıcı bir bitkidir. 15 ila 25 cm uzunluğunda oval şekilli kökleri ve çiçekleri olan odunsu bir gövdeye sahiptir. Vanilya ekimi birçok nemli ve tropik bölgeye yayılmıştır. Vanilya bitkisine epifitik denir, bu da vanilya bitkisinin diğer bitkiler üzerinde yaşadığı ve geliştiği anlamına gelir. Vanilya çiçeğinin elde edilmesi, çiçeğin meyve vermesi, daha doğrusu bir vanilya kabuğuna sahip olması için bitkinin elle tozlanması yoluyla gerçekleşmelidir. 

Doğal vanilya zayıf büyüyen bir bitkidir çünkü doğrudan güneş ışığının yapraklara ve saplara ulaşmasını ve bitkinin ölmesine neden olmasını önlemek için yeterli gölgeye ihtiyaç duyar. Asmalar, hava kökleri kullanılarak bağlanan bitkilere tırmanarak büyür. Ancak vanilya bitkisi ne bir parazit ne de bir epifittir: hemiepifittir. 

Vanilya ağacının meyvesine genellikle vanilya fasulyesi denir. Botanik açıdan bakıldığında aslında bir kapsüldür. Orkide ailesinde kapsül, plasentanın her iki yanında bulunan altı yarıkla sınırlanan üç valftan oluşur. Bununla birlikte, Vanilloideae alt familyasının üyeleri, orkide familyasında alışılmadık karakterlere sahiptir ve bunlardan biri yaprak dökülmesiyle ilgilidir. Vanilya cinsi durumunda, kapsülde iki valf oluşturan yalnızca iki yarık bulunur. Kapsüllerin son kullanma tarihi bile olmayabilir. Her iki durumda da iki valfin karpelin ilkel sınırıyla hiçbir ilgisi yoktur. 

İlk çiçeklenme genellikle vanilya ağacının dikiminden 3 yıl sonra ortaya çıkar. Üretici ülkeye çiçeklenme dönemi geldiğinde vanilya bitkisinde termal stres oluşturmak için gölgeleme kaldırılır. Termal stres, plantasyonda çiçeklenmenin hızlanmasını sağlayacak ve dolayısıyla daha fazla vanilya üretimi sağlayacaktır. Dışarıdan müdahale olmadan vanilyanın tozlaşması imkansızdır. Stamenler ile dişi organ arasındaki teması ve dolayısıyla meyvenin döllenmesini önleyen ince bir şerit bulunur. 

Dünyanın En Büyük Vanilya Üreticileri:

Küresel üretimi iki ülke sağlıyor: Madagascar ve Meksika. Ancak vanilya ekimi iklimsel tehlikelere maruz kalmaktadır. Vanilya 20. paralel Kuzey ile 20. Güney paralel arasında yetişir. Başlıca vanilya kabuğu üreten ülkeler şunlardır: 

1. Madagaskar

• Dünyanın en büyük vanilya üreticisidir. Özellikle Vanilla planifolia türü burada bolca yetişir.

2. Meksika

• Vanilyanın anavatanıdır. Burada da yüksek kaliteli vanilya üretimi yapılmaktadır.

3. Endonezya

• Vanilya üretiminde önemli bir rol oynar. Meksika ve Madagaskar vanilyasına göre biraz daha farklı bir aroma profili olabilir.

4. Tahiti

• Vanilla tahitensis türü burada yetişir ve kendine has, çiçeksi bir aromaya sahiptir. Genellikle daha pahalıdır.

5. Brezilya

• Vanilya üretimi yapan diğer bir bölgedir, ancak Madagaskar ve Meksika kadar ünlü değildir.

Vanilyanın Faydaları Nelerdir?

Vanilya, hem mutfakta hem de sağlık alanında birçok fayda sunar. İşte vanilyanın bazı önemli faydaları:

1. Aromaterapi Etkileri

• Rahatlatıcı: Vanilya aroması, stresi azaltabilir ve zihinsel rahatlama sağlayabilir. Bu nedenle aromaterapi uygulamalarında sıkça kullanılır.

2. Antioxidan Özellikler

• Serbest Radikallere Karşı Koruma: Vanilya, yüksek antioksidan içeriği sayesinde hücreleri serbest radikallerin zararlı etkilerinden koruyabilir.

3. Sindirim Sistemi Sağlığı

• Sindirim Yardımcı: Vanilya, sindirimi destekleyen özelliklere sahip olabilir. Mide bulantısını hafifletmeye ve sindirim sorunlarını azaltmaya yardımcı olabilir.

4. Duygusal Destek

• Mutluluk Hissi: Vanilya, ruh halini iyileştirici etkileri nedeniyle depresyon ve kaygı ile mücadelede yardımcı olabilir. Aroması, olumlu duygulara katkıda bulunur.

5. Cilt Sağlığı

• Antibakteriyel Etkiler: Vanilya, antibakteriyel özelliklere sahip olduğu için ciltteki bazı enfeksiyonlara karşı koruma sağlayabilir.

6. İltihap Önleyici Özellikler

• İltihap Azaltma: Vanilyanın iltihap önleyici özellikleri, vücutta iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir.

7. Besin Değeri

• Vitamin ve Mineral İçeriği: Vanilya, B vitaminleri, kalsiyum, potasyum ve magnezyum gibi besin maddelerini içerir, bu da genel sağlık için faydalıdır.

8. Tatlandırıcı Alternatifi

• Doğal Tatlandırıcı: Vanilya, tatlılarda ve içeceklerde doğal bir tatlandırıcı olarak kullanılabilir, bu da şeker tüketimini azaltma yolunda yardımcı olabilir.

Vanilyanın bu faydaları, onu sadece lezzetli bir baharat değil, aynı zamanda sağlık açısından da değerli bir seçenek haline getirir. Ancak, bu faydaları elde etmek için doğal ve kaliteli vanilya kullanmak önemlidir.

Kaç Çeşit Vanilya Var ?

Dünyada 110 çeşit vanilya var ama bu türlerden sadece 15 tanesinin kokusu var, 3 tanesinin ise ticarileşebilecek kadar gelişmiş bir kokusu var.

1. VANİLYA PLANİFOLİA 

İlk çeşit Vanilla Planifolia'dır. Reunion Adası'nda yetiştiriliyor ve dünyada en çok ticarileştirilen vanilya olduğu ortaya çıkıyor. Vanilla Planifolia çeşidi, kakao dokunuşuyla sıcak ve narin bir kokuya sahip, mükemmel kalitede, esnek, koyu siyah bir vanilya sunar. 

Bu çeşit içerisinde Madagaskar'da üç tip vanilya çubuğu bulunmaktadır.GURME SİYAH VANİLYA ,KIRMIZI VANİLYA ve TK Vanilya bulunmaktadır  . Oldukça kaliteli bir vanilyadır. Vanilya çekirdeklerinin görünümü yağlı, etlidir ve kahverengi renktedir.

Hint Okyanusu kökenli vanilyalara verilen isim olan Bourbon vanilyası da ağırlıklı olarak Madagaskar merkezli olan bu çeşitlerden biridir. Bourbon vanilyası, Latin Amerika veya Tahiti'deki vanilya üretiminden farklıdır. Bu tür en yüksek düzeyde vanilin içeren türdür. Başlangıçlarınızı, lezzetli yemeklerinizi ve hatta tatlı keyiflerinizi hazırlamak için kullanabileceğiniz vazgeçilmez ve evrensel bir üründür.

2. VANİLYA TAHİTENSİS

Bu ikinci çeşit vanilya, lezzet ve aromanın zirvesindeyken toplanabilir. Vanilya kabukları etlidir ancak nadiren 20 cm'yi aşar. VANİLYA TAHİTENSİS sıcak, baharatlı ve tatlı bir kokusu vardır. 

Tahiti ve Fransız Polinezyası'ndan geldiği için Pasifik vanilyası olarak bilinen Tahiti vanilyası bu çeşidin bir parçasıdır. Tohum bakımından son derece zengindir. Kokusu tatlıların yanına çok yakışıyor. 

3. VANİLYA POMPONA 

Diğer iki vanilya türüne göre daha az bilinen ve daha az popüler olan bu çeşit, Antiller'de yetiştirilmektedir. Bu çeşidin baklalarının kalitesi, aroma eksikliği ve büyük boy baklalar nedeniyle düşük kabul edilir. 

Muz vanilyası olarak da adlandırılan bu türün üretimi diğerlerinden daha az farklıdır. Tadı vanilyadan uzaktır ancak uygun şekilde olgunlaştırıldığında tatlı bir tada sahiptir. 

Vanilya Neden Bu Kadar Pahalı?

Tüketiciler tarafından oldukça beğenilen bir baharat olan vanilya , kaliteli bir ürünü garanti altına almak için çok sabır gerektiren çok uzun bir sürecin sonucudur. Dünyada yalnızca üç tür vanilya satılıyor ve bunları üretmek için gerekli koşulların karşılanması gerekiyor: Toprak, iklim ve çalışma yöntemleri vanilyanın tadını ve kalite etkiliyor . Bu açıkça vanilyayı çok karmaşık hale getiriyor. Bununla birlikte vanilya üretimi, kârın büyük kısmının çiftçi-üreticilere gittiği ve bu sayede onlara iyi bir geçim imkanı sağlayan ender üretimlerden biridir. Vanilya pahalı bir ürün olarak kabul edilir. 

Kilogram başına fiyat, vanilyanın menşeine, üretici ülkelerin iklim koşullarına ve küresel talebe bağlı olarak önemli ölçüde değişecektir. Ancak günümüzde vanilyanın lüks olarak görülmesi, vanilya ekimi oldukça uzun ve meşakkatli bir süreç olmasıyla açıklanmaktadır .

Ancak ucuz vanilya satın almanın cazibesine kapılmayın; kalitesi konusunda büyük olasılıkla hayal kırıklığına uğrayacaksınız. 

Ayrıca yeşil vanilya kabuklarının çalınma oranı da yüksek, vanilya tarlaları altın değerinde ve bu sorunu durdurmak için vanilya üreticileri ve ihracatçıları arasında gerçek bir mücadele sürüyor.

Vanilya dünyanın belirli bölgelerinde yetişiyor çünkü her ülke kaliteli vanilya üretemiyor. 

İdeal olarak 10 ila 20° kuzey ve güney enlemleri arasında ve 700 m dahilinde yetiştirilir. 

İdeal sıcaklık 20 ila 30° arasındadır. 

Bir vanilya üreticisi vanilya ağacı yetiştirdiğinde ilk meyveyi almak için üç yıl beklemek zorunda kalırsınız. 

Ayrıca, ilk yıl tadı güzel olan bazı baharatların aksine, vanilya zaman alır ve bu da yüksek fiyatını haklı çıkarır. 

Fiyatları etkileyen bir diğer faktör: tozlaşma.  Meksika'da vanilya keşfedildiğinde , endemik bir tür, meyvelerden çiçek üretmek için vanilyayı tozlaştırıyordu. Hint Okyanusu'nda ve özellikle burbon vanilya kabuklarının bulunduğu Madagascar'da bu arı mevcut değil. Reunion Adası'ndan bir köle olan Edmond Albius, vanilyayı elle tozlaştırmanın bir yolunu buldu. Bu teknik artık tüm vanilya tarlalarında kullanılmaktadır. Ayrıca bu eylemi gerçekleştiren kadınlar da “çöpçatan”dırlar.  Elbette bu operasyona alışmışlardır ama yine de sıkıcıdır.  Bu da vanilyanın neden bu kadar pahalı olduğunu bir kez daha açıklıyor.  Sonuçta vanilya belirli bir süreci takip eder. Siyah vanilya çekirdekleri olgunlaştıkça bir dizi işleme tabi tutulur: 

• Haşlama: baklalar birkaç dakika boyunca yaklaşık 65° sıcaklıktaki suya batırılır.
• Buharda pişirme: Vanilya çubukları yarım gün boyunca büyük bir tahta fıçıya konur. 
• Başlangıçta vanilya çekirdekleri yeşildi. 
• Kurutma: Güneşte ve gölgede, bir destek üzerinde bir ila iki hafta bekletilenler. 
• Rafine etme: Bu en uzun adımdır. 
• Yaklaşık 8 ila 12 ay sürer. 
• Vanilya, tüm aromasını geliştirdiği ahşap fıçılara konur. 8 ila 12 ay arasındaki bu süre zarfında zanaatkarlar, baklaların küflenmediğinden emin olmak için düzenli olarak kontrol ederler. 
• Bir kısmı küflü ise diğerlerine zarar vermeyecek şekilde çıkarılır. 
• Boyut: Meyveler büyüklüklerine göre düzenlenir ve rafya ipiyle bağlanarak vanilya çubukları demetleri oluşturulur. 

Vanilya ekimi ve tadımı arasında en az 1 yıl süre tanıyın. Bu, vanilya fiyatlarının neden sürekli arttığını açıklıyor. 

Vanilyanınız Kaliteli Gurme Vanilya Olduğunu Nasıl Anlarsınız?

Hiç Süpermarketten Ucuz Vanilya Çubuğu Aldınız Mı?

Eğer öyleyse, vanilya çekirdeklerinin genellikle küçük olduğunu, çok etli olmadığını ve çok lezzetli olmadığını fark edebilirsiniz. 

Çok basit; bir tarif yaptığınızda, onu daha lezzetli hale getirmek için iki kapsül eklemek isteyeceksiniz.

Sizlere sunduğumuz vanilya; Madagascardan burbon vanilya ; kesinlikle daha pahalı ama daha kaliteli. Ancak hazırlıklarınızı gerçek vanilyayla tatlandırmak için tek bir kapsül yeterlidir.  Bir diğer önemli nokta: koruma.

Vanilyamız uzun süre dayanır ve bozulmaz. Öte yandan, düşük kaliteli vanilya daha çabuk küflenir.

Tekrar ediyorum, ucuz vanilya satın alarak para kazanamazsınız. 

Sonuçta sizi uyarabilecek olan şey gövdenin görünümüdür. 

Vanilya çubuğu, optimum etki için üretimin her aşamasında dikkate alınmayan pürüzsüz bir cilde sahiptir. 

Maliyetleri optimize etmek için bazı üreticiler vanilyayı olgunlaşmadan önce getirdiler. 

Ancak bu, kalite konusunda kafası karışan tüketicilerin pahasına oluyor. 

Vanilyanın Fiyatı Nasıl Değişir?

Vanilyanın fiyatı bir sayıya göre belirlenir, dolayısıyla ne kadar ödediğinizi bilmek ilginç olurdu: 

• Menşei: Meksika'dan gelen vanilya çok nadir bulunur, örneğin Uganda veya Papua Yeni Gine'den gelen vanilyadan daha pahalıdır. 
• Çekirdek büyüklüğü: Çoğu zaman vanilya çekirdeği ne kadar büyük olursa fiyat da o kadar yüksek olur. 
• Vanilya Ağacı: Vanilyanın birçok çeşidi vardır ;Planifolia Vanilyası (Madagaskar vanilyası),Pompana Vanilyası (Meksika vanilyası) ve Vanilya Tahitensis (Tahiti vanilyası). Ponpon çeşidi Meksika'da yetiştiği için diğerlerine göre daha pahalıdır. 
• Küresel arz ve talep
• Üretici ülkelerdeki hava koşulları 

Ticari Önemi:

Madagaskar vanilyası, dünya çapında en çok tercih edilen vanilya türlerinden biridir. Özellikle tatlılarda, dondurmalarda ve parfümlerde sıkça kullanılır.

1. Pazar Payı

• Küresel Üretim: Madagaskar, dünya vanilya pazarının yaklaşık %80'ini elinde bulundurur. Bu, onu en büyük vanilya üreticisi yapar.
• Farklı Türler: Madagaskar vanilyası, özellikle Vanilla planifolia türüyle bilinir ve bu tür, en yüksek kalitedeki vanilya olarak kabul edilir.

2. Talep

• Gıda Sektörü: Vanilya, dondurma, pastacılık, şekerleme ve birçok tatlıda yaygın olarak kullanılır. Ayrıca, vanilya aroması içeren içeceklerde de tercih edilir.
• Parfüm ve Kozmetik: Vanilya, parfüm yapımında ve kozmetik ürünlerinde de yaygın olarak kullanılır, bu da talebi artırır.

3. Ekonomik Katkı

• Yerel Ekonomi: Vanilya, Madagaskar'daki pek çok çiftçi için önemli bir gelir kaynağıdır. Bu nedenle, bölgedeki tarımsal ve ekonomik kalkınmada kritik bir rol oynar.
• İstihdam: Vanilya üretimi, birçok insan için iş imkanı sunar. Hasat ve işleme süreçlerinde geniş bir iş gücü gerektirir.

4. Fiyatlandırma ve Ticaret

• Fiyat Dalgalanmaları: Vanilya fiyatları, iklim koşulları, üretim zorlukları ve global talebe bağlı olarak dalgalanır. Örneğin, son yıllarda iklim değişikliği ve doğal afetler nedeniyle fiyatlar artmıştır.
• İthalat ve İhracat: Madagaskar, dünya çapında birçok ülkeye vanilya ihraç eder. Bu, ülkenin dış ticaretinde önemli bir kalemdir.

5. Kalite ve Sertifikasyon

• Kalite Standartları: Yüksek kaliteli Madagaskar vanilyası, dünya genelinde belirli standartlara ve sertifikalara sahiptir. Bu, üreticilerin ürünlerini pazarda daha değerli kılar.
• Organik ve Sürdürülebilir Üretim: Organik sertifikalı vanilya, çevre dostu yöntemlerle yetiştirildiği için son yıllarda artan bir talep görmektedir.

6. Rekabet

• Diğer Ülkeler: Madagaskar dışında Meksika, Endonezya ve Tahiti gibi ülkelerde de vanilya üretimi yapılmaktadır. Ancak Madagaskar vanilyası, aroması ve kalitesiyle sıklıkla tercih edilmektedir.

Madagaskar vanilyası, sadece gastronomik bir malzeme olmanın ötesinde, yerel ekonomilerin bel kemiği ve uluslararası ticarette önemli bir oyuncudur.